مجله پزشکی گلواژه

جراحی ارتوگناتیک یکی از روش‌های پیچیده و تخصصی جراحی فک است که به منظور اصلاح ناهنجاری‌های استخوانی فک‌ها و مشکلات مرتبط با آن‌ها انجام می‌شود. این نوع جراحی بیشتر برای بیمارانی که از ناهنجاری‌های شدید فکی و عدم تراز مناسب دندان‌ها رنج می‌برند، تجویز می‌شود. جراحی ارتوگناتیک نه تنها به بهبود عملکردی فک و دندان‌ها کمک می‌کند، بلکه تاثیرات زیبایی ظاهری و بهبود کیفیت زندگی فرد را نیز به همراه دارد. این مقاله به بررسی جامع این روش جراحی، مراحل آن، نتایج و پیامدهای احتمالی آن پرداخته است.

مقدمه

در دنیای پزشکی، درمان ناهنجاری‌های فکی که می‌توانند مشکلات عملکردی و زیبایی ایجاد کنند، اهمیت زیادی دارد. جراحی ارتوگناتیک یک روش تخصصی برای اصلاح این ناهنجاری‌ها است که علاوه بر بهبود عملکرد دهان و دندان، به تقارن صورت و زیبایی ظاهری کمک می‌کند. ناهنجاری‌های فکی که نیاز به این جراحی دارند، ممکن است به صورت مادرزادی یا اکتسابی باشند و می‌توانند شامل انحراف فک بالا یا پایین، جلو یا عقب‌رفتگی فک، یا مشکلات دیگر در تراز فک‌ها و دندان‌ها باشند.

تعریف جراحی ارتوگناتیک

جراحی ارتوگناتیک (Orthognathic Surgery) به معنای واقعی کلمه به معنای “صاف کردن فک” است و شامل یک سری عملیات جراحی پیچیده است که به منظور تراز کردن فک‌ها و بهبود عملکرد جویدن، صحبت کردن و تنفس انجام می‌شود. در این روش، جراح با جابجایی یا اصلاح موقعیت استخوان‌های فک، ناهنجاری‌های فکی را برطرف می‌کند. این جراحی اغلب با همکاری یک متخصص ارتودنسی برای تنظیم تراز دندان‌ها قبل و بعد از جراحی صورت می‌گیرد.

دلایل نیاز به جراحی ارتوگناتیک

بیمارانی که از ناهنجاری‌های فکی شدید یا اختلالات عملکردی دهان و فک رنج می‌برند، ممکن است به جراحی ارتوگناتیک نیاز پیدا کنند. این ناهنجاری‌ها می‌تواند شامل مشکلات زیر باشد:

1. مال‌اکلوژن‌های شدید: زمانی که فک‌ها و دندان‌ها به درستی با هم هماهنگ نیستند، مشکلاتی مانند نیش باز، نیش عمیق، یا کراس بایت رخ می‌دهد.
2. مشکلات عملکردی: مانند دشواری در جویدن، صحبت کردن یا تنفس که به دلیل عدم تراز صحیح فک‌ها به وجود می‌آید.
3. مشکلات زیبایی: ناهماهنگی فک‌ها می‌تواند باعث عدم تقارن در صورت و کاهش اعتماد به نفس شود.
4. آپنه خواب: انسداد راه‌های تنفسی در هنگام خواب که ممکن است به دلیل مشکلات ساختاری فک‌ها رخ دهد.

مراحل جراحی ارتوگناتیک

1. آماده‌سازی قبل از جراحی: ابتدا بیمار باید تحت مراقبت ارتودنسی قرار گیرد تا دندان‌ها در موقعیت مناسب قرار بگیرند. این مرحله ممکن است چند ماه تا چند سال طول بکشد.
2. بررسی‌های قبل از جراحی: پزشک معاینات بالینی دقیق و بررسی‌های تصویری از فک‌ها انجام می‌دهد تا برنامه جراحی دقیقی برای بیمار تدوین شود. از تصاویر سه‌بعدی و رادیوگرافی‌ها برای تعیین مکان دقیق برش‌های استخوانی و میزان جابجایی فک‌ها استفاده می‌شود.
3. عمل جراحی: عمل تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود. جراح برش‌هایی در داخل دهان ایجاد می‌کند و استخوان‌های فک بالا یا پایین (یا هر دو) را برای جابجایی آماده می‌کند. فک‌ها به موقعیت جدید منتقل و با استفاده از صفحات و پیچ‌های کوچک تثبیت می‌شوند.
4. دوره بهبود: پس از جراحی، بیمار باید تحت مراقبت‌های پس از جراحی قرار گیرد. این دوره شامل استفاده از مسکن‌ها، آنتی‌بیوتیک‌ها و رژیم غذایی نرم است. بهبود کامل ممکن است چندین ماه طول بکشد.

نتایج جراحی ارتوگناتیک

نتایج این جراحی به‌طور معمول موفقیت‌آمیز است و بیماران پس از بهبود بهبود قابل توجهی در عملکرد دهان و فک و همچنین زیبایی صورت تجربه می‌کنند. از جمله نتایج این جراحی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بهبود عملکرد جویدن و گفتار: مشکلاتی که به دلیل ناهماهنگی فک‌ها در این عملکردها به وجود می‌آید، پس از جراحی اصلاح می‌شود.
• اصلاح زیبایی ظاهری: تقارن و تعادل بهتر در ساختار صورت ایجاد شده و ظاهر کلی فرد بهبود می‌یابد.
• بهبود اعتماد به نفس: به دلیل بهبود در ظاهر و عملکرد، بیماران به طور کلی افزایش اعتماد به نفس را تجربه می‌کنند.
• بهبود کیفیت زندگی: توانایی بهتر در جویدن غذا، صحبت کردن و تنفس بهبود یافته و باعث ارتقای کیفیت زندگی بیماران می‌شود.

عوارض و پیامدهای احتمالی

مانند هر عمل جراحی، جراحی ارتوگناتیک نیز ممکن است عوارضی به همراه داشته باشد، اگرچه این عوارض در بیشتر موارد خفیف و موقتی هستند. برخی از این عوارض شامل موارد زیر است:

• تورم و درد: تورم شدید و درد در ناحیه فک از عوارض طبیعی این جراحی است که معمولاً با داروهای مسکن کنترل می‌شود.
• کاهش حس در ناحیه لب و چانه: این مورد ممکن است موقت یا در موارد نادر دائمی باشد، به ویژه در جراحی فک پایین.
• خونریزی: ممکن است در حین و بعد از جراحی خونریزی کمی رخ دهد.
• عفونت: احتمال وقوع عفونت در موارد نادر وجود دارد که با آنتی‌بیوتیک‌ها قابل درمان است.

نتیجه‌گیری

جراحی ارتوگناتیک یک راه حل کارآمد و تخصصی برای اصلاح ناهنجاری‌های شدید فکی است که می‌تواند بهبود قابل توجهی در عملکرد و ظاهر بیماران ایجاد کند. این جراحی نه تنها برای بهبود مسائل فیزیکی مرتبط با فک‌ها موثر است، بلکه از نظر روانی و زیبایی نیز تاثیرات مثبتی دارد. با این حال، نیاز به مراقبت‌های دقیق پس از جراحی و توجه به توصیه‌های پزشک برای بهبود کامل و جلوگیری از عوارض ضروری است.

منبع:

https://dr-nasrollahi.com/blog/what-is-orthognathic-surgery/